همزمان با بیانات آقای احمدی نژاد مبنی بر "آمادگی ایران برای ورود به مدیریت جهانی"، سخنگوی کاخ سفید هشدار داده که فرصت ایران رو به اتمام است.
غرب ایران را در تلاش برای دست یابی به سلاح های هسته ای، حمایت از تروریسم، دیکتاتوری و ایران هم به نوبه خود غرب را در تلاش برای کودتا در داخل کشور متهم میکند.
با در نظر گرفتن این بی اعتمادیها نمیتوان به سازنده بودن مذاکرات طرفین امیدوار بود.
یکی از مشوقهای ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای همین ترس از خطری است که از طرف غرب متوجه ایران است: «ترس از اقدام برای سرنگونی دولت حاکم در ایران و حملات نظامی به این کشور».
در این صورت چگونگی به توافق رسیدن ایران و غرب هنوز در سایه ای از ابهام است. ظاهرا، برای حل این مسئله یک راه وجود دارد که آن هم قبول پروتکل الحاقی از سوی ایران است. البته، هم اکنون ایران از قبول این پروتکل امتناع می ورزد.
به هر حال برای نظارت به برنامه های هسته ای ایران پروتکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی مصوبه سال 1997 باید مورد اجرا قرار بگیرد، البته نظارت به معنی ضمانت صد در صدی نیست. بر اساس همین پروتکل، متخصصین آژانس بین المللی انرژی اتمی هر وقتی که بخواهند میتوانند مراکز هسته ای ایران را بازرسی کنند. این نیز برای هیچ چیز ضمانت نیست. برای مثال در این میان دو مشکل اساسی وجود دارد. اولا، ایران در صورت تمایل، میتواند مراکز هسته ای مخفی نیز بسازد . ثانیا، بر اساس ادعاهای آژانس بین المللی انرژی اتمی بر اساس اسنادی که اصل آنها به ایران ارائه نمی شود، میان برنامه هسته ای ایران و تولید موشکهای بالستیک این کشور ارتباط وجود دارد. لاکن ایران این را قبول ندارد و حق دارد که از بررسیهای آژانس بین المللی انرژی اتمی در مناطق نظامی کشور ممانعت کند. به هر حال، برنامه های نظامی تمامی کشورها امری سرّی و افشای آن بر علیه منافع ملی است.
مسئله اساسی این است که ایران نمیخواهد برنامه های هسته ای خود را متوقف کند. اعمال تحریمهای جدید هم بر توقف برنامه های هسته ای این کشور تاثیر نخواهد گذاشت.
از سوی دیگر دولت ایران در 29 نوامبر اعلام کرده که 5 سایت جدید غنی سازی اورانیوم در دل کوه ها می سازد و در مورد ساخت 5 سایت دیگر هم در پی جستجوی مکان مناسب است. یعنی هم اکنون ایران در حال ساخت حداقل 5 مرکز هسته ای مخفی است.
شورای حکام آژانس روز جمعه (27 نوامبر) ضمن محکوم کردن فعالیت "مخفیانه" ایران در ساخت یک مرکز جدید غنی سازی در نزدیکی قم، خواهان توقف فوری ساخت و ساز در این مرکز شد. قبل از این نیز شورای حکام علیه برنامه های هسته ای ایران در سال 2006 قطعنامه ای را صادر کرده بود.
همزمان با وجود مشکلات بین ایران غرب در مورد برنامه های هسته ای این کشور، آژانس بین المللی انرژی اتمی هم مشکلاتی در مقررات و قوانین خود دارد.
به عنوان مثال، غرب از ایران میخواهد که به تمامی بندهای قرارداد NPT عمل کند. لیکن، بر اساس بند چهار پادمان سازمان با کشورهای عضو، آژانس بین المللی انرژی اتمی به کشورهای عضو خود باید کمکهای علمی و فنی ارائه دهد. لاکن بر اساس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، هرگونه همکاری در زمینه هسته ای با جمهوری اسلامی ایران ممنوع است.
از سوی دیگر بر اساس قرارداد NPT، تنها برای ممانعت از دستیابی کشورهای تازه به سلاح هسته ای نیست، بلکه، بر اساس فلسفه وجودی و علت تصویب این قرارداد خلع سلاح کشورهای اتمی هم در دستور کار است، لیکن، تا بحال کشورهای اتمی از عمل به آن خودداری کرده اند.
ایران از سال 1970 قرارداد ان.پی.تی را امضا کرده است.
غرب از ایران می خواهد که سایتهای هسته ای مخفی خود را نمایان سازد، لیکن یکی از علل اختفای این سایتها ترس ایران از مورد حمله قرار گرفتن سایتهای خود است، کماکان که اسرائیل به کرات سایتهای اتمی ایران را به حمله موشکی تهدید کرده است.
به هر حال با اینهمه مسائل ضد و نقیض، صحبت از مذاکرات سازنده میان ایران و غرب حول برنامه هسته ای زود است.
