آیا صنعت نفت ایران در ساخت دکل حفاری خودکفا است؟

تقریبا دو سال قبل، 28 تیر سال 90، پايگاه اطلاع رساني وزارت نفت با استناد به گفته های حمدالله محمدنژاد ، معاون ساخت داخل وزير نفت اعلام کرد که "صنعت نفت در ساخت دكل حفاری خشكی خودكفا شد".

محمدنژاد گفت که در حال حاضر پنج شركت داخلی در زمينه ساخت دكل حفاری خشكی فعال شده اند و از راه مهندسی معکوس در حال تولید دکل تماما بومی هستند.

وی همچنین گفت که تاكنون سه دستگاه از دكل های حفاری ساخت داخل تحويل وزارت نفت شده و كار آزمايش آنها به اتمام رسيده است و علاوه بر اين قرار دادساخت پنج دستگاه دكل حفاری ديگر با شركت های داخلی منعقد شده است.

محمدنژاد همچنین گفت که "دكل های حفاری ساخت داخل با نمونه های اروپايی آن كاملا رقابت مي كند".

البته وی اذعان داشت که "تا كنون موفق شده ايم 85 درصد كمپرسور و 50 در صد توربين را در داخل كشور بسازيم".

اکنون، هدایت الله خادمی مدیرعامل شرکت حفاری شمال که یکی از طرف قراردادهای خرید دکلهای یاد شده است می گوید که در جریان قرارداد ساخت 14 دستگاه دکل حفاری با جهاد دانشگاهی تا زمانی که قرارداد منعقد شد، هیچ اطلاعی از این قرارداد نداشته و مدتی بعد از عقد این قرارداد، وزارت نفت به این شرکت نامه ای داده و درخواست کرده است که شرکت حفاری شمال 4 دکل و شرکت ملی حفاری نیز 10 دکل را از این قرارداد خریداری کنند.

وی در گفتگو با خبرگزاری فارس درباره علت لغو قراردادهای ساخت دکلهای خشکی و دریایی در داخل کشور گفت که "وزارت نفت به این شرکت گفته است که جهاد دانشگاهی سازه (بدنه فلزی دکل) را در شیراز می سازند و بقیه تجهیزات مانند موتور ژنراتورها و پمپ ها و امثال آن را می خرند و وارد می کنند، اما تاکنون هیچ نتیجه ای حاصل نشده و حتی قرارداد نیز امضا نشده است و آخرین مذاکرات در هفته گذشته انجام شده است".

خادمی با اذعان به این نکته که این شرکت بعد از 29 سال برای اولین بار موفق به وارد کردن دستگاه های حفاری ملکی دریایی (دکلهای سحر 1 و سحر 2 که در میدان مشترک فرزاد A با عربستان و فاز 19 پارس جنوبی مستقر شده اند) به ایران شود، اعلام کرد که "یک کارخانه ساخت دکل حفاری در ایران نشان ما بدهید تا ما بلافاصله با آن قرارداد ببندیم".

وی گفت که "اگر کسی دکل حفاری دریایی می سازد به ما ارائه دهید و اگر این دکل ها در داخل ساخته می شود پس چرا دکل های خارجی در حال حفاری در ایران است و چرا ایران از ژاپن و چین و هند دکل حفاری اجاره می کند؟ همه دکل های فعال در خلیج فارس به جز 3 یا 4 دکل ما و ملی حفاری، خارجی هستند؟".

خادمی در ادامه گفت الان کارخانه ساخت دکل در ایران وجود ندارد. ما به بعضی شرکت ها سفارش داده ایم که آن را به واسطه دادند و آن واسطه کار را به کسی دیگری داد و بعد از چند دست به دست چینی ها رسید و آنها به سازنده چینی دادند و شرکت طرف قرارداد ما از آنها خرید و وارد کرد و به ما تحت عنوان ساخت داخل فروخت.

وقتی رهبر یک رای دارد

حسن روحانی با قطعیت آرا در انتخاباتی که حداقل در روند رای گیری و شمارش آرا کاملا دموکراتیک برگزار شد، پیروز انتخابات ریاست جمهوری شد.

بعد از این، اینکه وی چگونه با میراث دولت احمدی نژاد که عبارت از 32 درصد تورم، افت 40 درصدی ارزش ریال ، افت بیش از 60 درصدی صادرات نفت، رشد منفی 2 درصدی اقتصاد تنها در یک سال گذشته، همچنین میراث 8 ساله دولت احمدی نژاد که بخشی از آن بیکاری 3 میلیونی، 4 دور تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل و تحریمهای سنگین بانکی و نفتی غرب، همچنین 600 میلیارد دلار بدهی دولت به بانکها و توقف فعالیت 40 درصد از شرکتهای صنعتی و غیره را چگونه حل کند، موضوعی است که زمان مشخص خواهد کرد. اما وی پشتوانه اکثریت مردمی که بالای 72 درصد در رای گیری مشارکت کرده بودند را به دست آورد.

رهبر ایران صبح روز جمعه بعد از رای دهی اعلام کرد که وی "تنها یک رای" دارد و مسئولین انتخابات را به شفافیت و امانتداری آرا فرا خواند. موضوعی که در عمل اتفاق افتاد و هیچ نامزدی حتی کوچکترین شک و شکایتی به نتایج انتخابات نداشت.

نتایج انتخابات، نه تنها درسی برای اصولگرایان، بلکه کل دنیا بود و آن تکیه بر مردم بود.

در جریان کمپین انتخاباتی برخی نمایندگان در شعارهای خود بیشتر تلاش برای جلب حمایت نیروهای شبه دولتی و شبه نظامی مانند بسیج و سپاه را داشتند و حتی درباره "چوب زنی" و مشارکت شخصی خود برای سرکوب تظاهراتهای مخالفین طی سالهای گذشته در خیابانها سخن گفتند و برخی تنها به شعارهایی که جناح حاکم مبنی بر "ادامه مقاومت و ستیز با غرب" عنوان می کند، تکیه کردند که بیشتر برای جلب حمایت مراکز قدرت در حکومت ایران بود. تنها دو کاندید مستقیما شعارهای خود را برای جلب حمایت مردمی سر دادند، محمدرضا عارف که به نفع روحانی کنار کشید و خود روحانی.

آنچه که بیشتر از همه باعث شگفتی است، حمایت تقریبا تمامی نمایندگان مجلس در قالب سه اعلامیه جداگانه از سه کاندید مختلفی بود که کل آرای آنها روی همرفته تقریبا برابر با آرایی بود که فقط روحانی کسب کرد، در حالی که چند نماینده انگشت شمار از روحانی حمایت کرده بودند.

به هر حال، انتخابات نهایتا به کام مردم شد و ظرفیت خارج کردن ایران از بحران کنونی را دارا است و آنچه که مسلم است، نتایج انتخابات ابرهای تیره جنگ را از آسمان ایران تا ماهها کنار زد.

اکنون باید منتظر ماند تا دید دولت جدید که حمایت تمامی جناهها اعم از اصولگرایان میانه رو و اصلاح گرایان را پشت خود دارد و رهبری و سپاه پاسداران نیز قول کمک به دولت روحانی را داده اند، چگونه فضای گفتگوهای هسته ای با غرب را بهبود خواهد بخشید و فشار تحریمها را کاهش خواهد داد.

تاکنون اروپا و آمریکا از نتایج انتخابات استقبال کرده اند، روحانی نیز که زمانی خود طرف مذاکره برنامه هسته ایران با غرب بود و در سال 2003 توانسته بود با کشورهای غربی بر سر برنامه هسته ای ایران به توافق برسد، نشان داده است که مرد عملگرا و مدبری است.

اگرچه کلید برنامه هسته ای ایران در دست رهبری است، با اینهمه روشهای مذاکره به خود روحانی و تیم وی بستگی خواهد داشت، فر صتی برای غرب برای در پیش گرفتن سیاست تعاملی با ایران برای رفع نگرانیها از راه داد و ستد امتیازهای منصفانه با ایران است.

نامزهای انتخاباتی و شعارهای اقتصادی بدون برنامه

هشت نامزد ریاست جمهوری ایران به اتفاق از وضعیت اقتصادی کشور و برنامه های دولت احمدی نژاد طی هشت سال گذشته انتقاد می کنند و مدعی نجات ایران از ورطه تورم، رکود اقتصادی، بیکاری و افت ارزش پول ملی هستند.

بر خلاف آنچه که محوریت شعارهای نامزدهای ریاست جمهوری در مناظره های تلویزیونی و نوک تیز انتقادها به دولت احمدی نژاد موضوع اقتصاد بود، تاکنون هیچ کدام برنامه ای حتی بصورت کلی گویی هم که باشد، درباره راهکارهای اقتصادی خود نداده اند.

البته، با توجه به افزایش روز افزون دامنه تحریمهای غرب علیه ایران، عملا ارائه برنامه برای آینده اقتصاد ایران غیر ممکن است، تحریمهایی که نه تنها تاثیری بر رفتار دولت احمدی نژاد نداشته، بلکه زندگی قشر عظیمی از مردم ایران را با بحران مواجه کرده است، مردمی که سرنوشت انتخابات را سوای همه حرف و حدیثها در دست خود دارند.

البته میان نامزدهای انتخاباتی افراد عملگرا وجود دارند و نگاه مثبت همیشه پیش شرط نتیجه مثبت است.

میراث دولت احمدی نژاد

سعید جلیلی به نظر می رسد نمایندگی جناح حاکم را در اختیار دارد، جناحی که طی 8 سال گذشته با 1200 میلیارد دلار درآمد که نیمی از آن از محل صادرات نفت بود و با اینهمه 600 میلیارد دلار بدهی به دولت بعدی ارث گذاشته است. وی می گوید که باید در اقتصاد انقلاب صورت گیرد.

دولتی که بنابر گزارش دیوان محاسبات، از دومین سال روی کار آمدن تا 19 مارس 2011، تحلفات آن از قانون بودجه از 50 درصد تا 70 درصد بوده، هم اکنون تورم بالای 31 درصدی، افت ارش ریال تا 4 برابر از سال 2005 تاکنون، بیکاری 3 میلیونی، رشد اقتصادی منفی 1.9 درصدی و تحریمهای سنگین را نیز به لیست میراث خود برای دولت آینده اضافه کرده است.

هنوز گزارش دیوان محاسبات برای سال گذشته منتشر نشده است، اما با توجه به افت 40 درصدی درآمدهای نفتی ایران در این سال، احتمالا دامنه تخلفات بخاطر جبران کسری بودجه بیشتر از قبل باشد.

جلیلی درباره نحوه انقلاب اقتصادی توضیح ملموسی نداده است و فقط به بیانات رهبر ایران مبنی بر لزوم روی آوردن به "اقتصاد مقاومتی" اشاره کرده است.

بیکاری

در اصلاح طلب ترین جناح، محمدرضا عارف قرار دارد که مدعی ایجاد سالانه یک میلیون شغل است، اما اشاره ای به نحوه عملیاتی کردن این ایده ندارد. ایجاد یک میلیون شغل، مستلزم رشد اقتصادی بالای 8 درصدی است. این در حالی است که هادی غنيمی فرد رئيس خانه صنعت و معدن ايران 18 خرداد ماه اعلام کرده است که هم اکنون بيش از 40 درصد از فعاليتهای توليدی در ايران تعطيل شده اند. از طرفی بر اساس قانون بودجه سال جاری دولت باید روزانه 1.3 میلیون بشکه صادرات نفت داشته باشد، اما به گزارش رویترز، کل صادرات نفت ایران در ماه گذشته میلادی حدود 700 هزار بشکه در روز بوده است.

نفت و محصولات نفتی نیمی از درآمدهای دولتی و بیش از 80 درصد از درآمدهای صادراتی ایران را تامین می کند.

افت ارزش ریال و اوج گیری تورم

نامزدهای انتخاباتی می گویند که جلوی افت ارزش ریال را خواهند گرفت، این در حالی است که تا سال گذشته بسیاری از ایرانیها سرمایه های نقدی خود را به دلار تبدیل کرده اند و بر اساس گفته های محمدرضا پورابراهیمی نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس به خبرگزاری فارس در اکتبر سال گذشته، 18 میلیارد دلار ارز به صورت فیزیکی در دست مردم نگهداری می|شود. این رقم برابر با حداقل 30 درصد از کل ذخایر ارزی ایران است.

البته ایران معادل 100 میلیارد دلار ذخایر ارزی در خارج نیز دارد که به خاطر تحریمها بلوکه شده است.

آقای جلیلی می گوید که ارزش دلار را در 2500 تومان تثبیت خواهد کرد، اما سرنوشت نرخ برابری ارز ملی با ارزهای خارجی در دست بازار آزاد است و موضوعی نیست که با دستور دولتی بتوان آن را تنظیم کرد، مگر اینکه مقادیر هنگفتی دلار به بازار تزریق شود تا تقاضا برای دلار با عرضه آن به تعادل برسد.

با توجه به اینکه بانک مرکزی با کمبود دلار مواجه است و شهروندان ایران نیز ذخایر دلار خود را بعنوان سرمایه در صندوق خانه نگهداری می کنند و این ذخایر ارزی عملا از بازار آزاد ارز خارج شده است، مشکل است که بتوان جلوی افت روز افزون ارزش ریال را گرفت و تورم را مهار کرد.

این تلاشها در حالی است که آمریکا هفته گذشت ریال ایران را نیز به فهرست تحریمها اضافه کرد.

چشم انداز رشد اقتصادی

محمدباقر قالیباف، شهردار تهران نیز که نامزد این دور از رقابتهای انتخابات ریاست جمهوری شده است، قول داده است که طی دو سال اقتصاد ایران را سامان دهد، اما بر اساس پیش بینی صندوق بین المللی پول رشد اقتصادی ایران برای سال 2013 منفی 1.3 درصد و برای سال 2014 حدود 1.1 درصد پیش بینی شده است. به عبارتی اقتصاد ایران در یک و نیم سال آینده نه تنها بزرگتر نخواهد شد، بلکه کوچکتر هم خواهد شد و عملا امکان ایجاد 3 میلیون شغل، بعلاوه کسانی که طی این دوسال به بازار کار وارد خواهند شد، وجود ندارد.

محسن رضایی دیگر نامزد انتخاباتی می خواهد دولت را با خصوصی سازی کوچک کند و دهها پروژه به ارزش دهها میلیارد دلار را از دست شبه دولتی ها، یعنی سپاه پاسداران بگیرد. سپاه هم اکنون تنها نهاد قابل اتکا از لحاظ مالی و تجربی برای پروژه های انرژی و ساخت و ساز است، بطوری که شرکتهای خصوصی ایران عملا توان مدیریت، سرمایه گذاری و توسعه پروژه های کلان را ندارند.

هم اکنون بخش خصوصی به زحمت 15 درصد در تولید ناخالص ملی ایران سهم دارد. بررسی بودجه سال جاری نیز نشان می دهد که 80 درصد از اقتصاد ایران در دست شرکتهای دولتی است.

در سال جاری بودجه شرکتهای دولتی رقمی معادل 585 هزار میلیارد تومان است، در حالی که کل بودجه 727 هزار میلیارد تومان بسته شده است.