در نتیجه تحریم های بین المللی به دلیل برنامه هسته ای ایران و فشار های ایالات متحده بر شرکت های بزرگ نفتی جهان، در کشور ایران مشکلاتی پیرامون سرمایه گذاری و تکنولوژی تولید نفت و گاز ایجاد شده است.
حمید حسینی رئیس اتحادیه صادرکنندگان فراوردههای نفتی، گازی و پتروشیمی جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه با خبرگزاری "ایسنا"، تایید کرد که هند، ژاپن و چین واردات نفت از ایران را کاهش داده اند.
وی گفت که جمهوری اسلامی باید همکاری با بازارها، کشورها و شرکت های کوچک را افزایش دهد، بعبارتی این بازارهای کوچک را جایگزین شرکتهای و بازارهای بزرگ دنیا کند. ایران بر این اعتقاد است که شرکتهای کوچک تحت تاثیر فشار امریکا قرار نمی گیرند.
امروزه، ایران روزانه 2.3 میلیون بشکه نفت میفروشد که 85 درصد از آن سهم کشورهای توسعه یافته و بزرگ است. البته، بسیاری از چاههای نفت ایران نیمه دوم عمر خود را سپری می کند و سالانه میزان تولید نفت ایران 200 هزار بشکه کاهش می یابد.
کشورهایی که روزانه از ایران بیش از 100 هزار بشکه نفت دریافت میکنند عبارتند از: هند (250 هزار بشکه)، چین (200 هزار بشکه)، ژاپن (480 هزار بشکه)، ایتالیا (160 هزار بشکه)، اسپانیا (210 هزار بشکه) و فرانسه (100 هزار بشکه). این کشور ها با امریکا دارای روابط سیاسی و اقتصادی در سطح بسیار بالایی میباشند.
رضا تقی زاده استاد دانشگاه گلاسکو در گفتگو با خبرگزاری ترند بر این باور است که، جایگزینی شرکت های بزرگ نفت با شرکت ها و بازار های کوچک برای ایران مشکلات بزرگی ایجاد خواهد کرد.
جهات منفی این اقدام، بی اعتباری شرکت های کوچک و در پی آن مشکل بیمه نفت صادراتی و به تبع آن پرداخت پول نفت و همچنین مشکلات مربوط به نقل و انتقال پول به حساب بانکی است.
کاهش حجم فروش نفت ایران در دو ماه اخیر به چین به میزان 50 درصد، یعنی 200 هزار بشکه در روز و همچنین توقف واردات نفت ایران توسط شرکت Relince هند(90 هزار بشکه در روز) باید باعث نگرانی مقامات تهران شود.
از زمان ریاست محمود احمدی نژاد از سال 2005 ، شورای امنیت سازمان ملل متحد سه بار تحریم هایی اعمال کرده که این هم باعث کاهش چهار برابری سرمایه گذاری مستقیم در این کشور شده است. در سال 2009 ، سرمایه گذاری مستقیم در این کشور به میزان 1.5 میلیارد دلار بوده است.
با توجه به برنامه "چشم انداز توسعه 20 ساله ایران"، این کشور نیاز به سرمایه گذاری در زمینه نفت و گاز به میزان 35 میلیارد دلار در سال را دارد.
به گفته مسعود میر کاظمی وزیر نفت ایران، کشور نیاز به سرمایه گذاری سالانه حداقل به میزان 25 میلیارد دلاری در زمینه نفت و گاز دارد. وی تاکید کرد که این سرمایه گذاری ها از طریق بانک های داخلی، سازمان های داخلی و شرکت های بین المللی با قراردادهای "بیع متقابل" و "فاینانس" تامین خواهد شد.
البته قرارداد بیع متقابل نمی تواند بعنوان سرمایه گذاری محصوب شود. در این نوع قراردادها شرکتهای خارجی بعنوان پیمانکار، در کوتاه مدت پروژه ای را آغاز کرده، سرمایه گذاری، انتقال تکنولوژی و نیروهای متخصص را بر عهده گرفته و بعد از تحویل و راه اندازی پروژه سرمایه اصلی و سود و منفعت تلاش خود را بصورت مرحله ای گرفته و پروژه را ترک می کند. از طرفی بخاطر تحریمهای بین المللی و خصوصا امریکا، شرکتهای بزرگ نفتی که شدیدا نیازمند به همکاری با شرکتهای امریکایی هستند و از لحاظ تکنولوژی مدرن نیازمند غرب هستند، حاضر به ریسک تامین سرمایه (فاینانس) در صنعت نفت ایران نخواهند شد.
البته، ایران قصد فروش اوراق مشارکتی ارزی بهادار در بازارهای بین المللی به ارزش 10 میلیارد یورو برای تامین سرمایه گذاری فاز 18 و 19 پروژه پارس جنوبی را دارد. پارس جنوبی نیمی از مخاذن گازی ایران (8 درصد از منابع گازی جهان) را شامل می شود.
لیکن تاخیر چند ساله اجرای این پروژه که شامل 28 فاز میباشد (در حال حاضر هفت فاز، آن هم نه با تمام ظرفیت افتتاح شده است) منجر به ایجاد بدبینی در موضوع خرید اوراق بهادار و سود حاصل از آن توسط اشخاص و شرکتها میشود و این گزینه به احتمال زیاد ناموفق خواهد بود.
