کارشناس "ترندنیوز": طلب ١٢٠٠ کیلوگرم اورانیوم از ایران؛ با کدامین اساس؟

غرب از ایران میخواهد که، "تهران" برای تامین سوخت راکتور تحقیقاتی هسته ای تهران ١٢٠٠ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ٣٫٥ درصدی به روسیه تحویل داده و در قبال آن اورانیوم غنی شده 20 درصدی از این کشور تحویل بگیرد. اما چرا ١٢٠٠ کیلوگرم؟
علیرغم اینکه پیشنهاد هئیت مذاکره کننده ایرانی در مذاکرات اول اکتبر به کشورهای عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد و آلمان (کشورهای گروه١+ ٥) تبسم لب تمامی طرفها را به میمنت گشایشی در زمینه حل مسئله برنامه هسته ای ایران شکوفاند، با گذشت زمان عقب نشینی "به حق" ایران، خمیازه ای بر غنچه لبانی بود که شکفت و فسرد.
رئیس جمهور ایران در سفر آخر ماه سپتامبرخویش به نیویورک و بمنظور شرکت در شصت و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد بیان کرده بود که ، ایران برای تامین سوخت رآکتور تحقیقاتی هسته ای تهران آماده مبادله اورانیوم، یعنی تحویل اورانیوم ٣٫٥ درصدی و تحویل گرفتن اورانیوم غنی شده ٢٠ درصدی میباشد.
در اول اکتبر سعید جلیلی دبیرکل شورای امنیت عالی ایران در دیدار با کشورهای گروه ١ + ٥ پیشنهاد احمدی نژاد را تکرار کرده است. با اینکه مطبوعات غرب وعده های جلیلی درباره تحویل ١٢٠٠ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ٣٫٥ درصدی و تحویل گرفتن اورانیوم غنی شده ٢٠ درصدی را به طور گسترده پخش کردند ، هنوز دو مسئله روشن نشده است.
اولا، علیرغم تحریمها، تهدیدات نظامی و پنج قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد ایران چرا به این راحتی ٧٥ درصد ذخیره اورانیوم را که در عرض پنج سال تولید کرده است باید به غرب تحویل دهد؟
مسئله دوم این است که، رآکتور تحقیقاتی هسته ای "تهران" در دهه 60 میلادی مورد بهره برداری قرار گرفته است و هم اکنون زمان فعالیت مفید آزمایشگاه هسته ای مذکور به پایان رسیده است.
در سال 1993 ایران مقدار 30 کیلوگرم اورانیوم غنی شده 19.75 درصدی از آرژانتین برای تامین سوخت رآکتور تهران خریده است. از ١٢٠٠ کیلوگرم اورانیوم ٣٫٥ درصدی ٢٥٠ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ٢٠ درصدی به دست می آید، این مقدار اورانیوم به چه کار ایران می آید؟
رآکتور تحقیقاتی هسته ای تهران چهل سال قبل توسط آمریکا ساخته شده و فعالیت اصلی آن تولید دارو میباشد. 150-300 کیلوگرم اورانیوم غنی شده 19.75درصدی میتواند به مدت بیست سال سوخت این رآکتور را (به شرط فعالیت دائمی) تامین نماید. ولی باید در نظر گرفت که رآکتور تحقیقاتی هسته ای بطور دائمی فعالیت نمیکند.
به احتمال زیاد افشای سایت هسته ای فردو در نزدیکی شهر قم در چارچوب برگزاری نشست مجمع عمومی سازمان ملل ایران را با دشواریهایی مواجه ساخته است. ایران که با داشتن ذخیره ١٦٠٠کیلوگرم اورانیوم در صورت غنی سازی ٩٠ درصدی قادر به تولید دو- سه بمب هسته ای میباشد، با این اقدام خود برای سرپوش گذاشتن به صورت مسئله ، پیشنهادی عاجل و غیرمنتظره برای غرب داده است.

فقدان انرژی و ذخایر غنی ایران

کسری سرمایه گذاری خارجی در صنعت نفت و گاز ایران در سال 2008 بیش از 22.5 میلیارد دلار بوده است. بخش نفت و گاز این کشور سالانه نیاز به سرمایه گذاری به میزان 24 میلیارد دلار دارد. لیکن بر اساس گزارش های سازمان ملل متحد سرمایه گزاری مستقیم خارجی در ایران در سال 2008 کمتر از 1.5 میلیارد دلار بوده است.

به نظر غلامرضا کرد زنگنه مدیر عامل سازمان خصوصی سازی ایران، در 20 سال آینده ایران باید 1.3 تریلیون دلار سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز خود ( 65 میلیارد دلار در سال) جذب کند.

بر اساس گزارش های BP، ذخایر نفت در ایران، برای 1 ماه ژانویه سال 2009 به میزان 137.6 میلیارد بشکه نفت بوده است. قبل از انقلاب اسلامی (در سال 1979) در ایران تولید نفت روزانه در ایران شش میلیون بشکه بوده، امروزه بیش از 4.5 (آنهم به میزان ظرفیت اسمی) بشکه تولید نمیشود. دلیل اصلی کاهش تولید نفت، بازسازی نشدن تجهیزات نفت و گاز، عدم سرمایه گذاری های جدید، نبود حجم کافی گاز ترش استخراج شده برای تزریق جهت حفظ فشار در مخازن نفت است. روزانه ایران نیاز به 150 میلیون مترمکعب گاز ترش برای تزریق به مخازن نفت دارد. لیکن امروزه ایران روزانه 70 میلیون متر مکعب گاز ترش تزریق می کند.

بنا بر همین گزارش، وضعیت مشابه در بخش گاز ایران نیز مشاهده میشود. به گزارش 1 ژانویه سال 2009 شرکت BP، ذخایر گاز ایران 29.61 تریلیون مترمکعب بوده است.

بگفته مدیر شرکت NIOC و "سیف الله جشنساز" معاون وزیر نفت ایران، برای توسعه لایحه بزرگ گاز در منطقه "پارس جنوبی" 30 میلیارد دلار سرمایه گزاری شده لیکن برای تکمیل این طرح به 40 میلیارد دلار دیگر سرمایه گذاری نیاز میباشد. ذخایر گاز در این حوزه به میزان 14 تریلیون متر مکعب تخمین زده شده است.

در حال حاضر در ایران روزانه 500 الی 520 میلیون متر مکعب گاز تولید میشود. این هم به سختی تقاضای بازار داخلی خود این کشور را تامین میکند. مشکل گاز در ایران تا حدی به خاطر استفاده غیر منطقی از گاز طبیعی میباشد، برای مثال، روزانه حیف ومیل گاز در مشعلهای چاههای گازی از طریق سوزاندن 44 میلیون متر مکعب گاز است، دقیقا همان مقدار سوختی که مصرف روزانه داخلی ترکیه است.

بر اساس گزارش های روزنامه اقتصادی "سرمایه" ایران، در دوره اول ریاست احمدی نژاد رئیس جمهور ایران، حجم سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز به میزان 64 درصد ( از 4.2 میلیارد دلار به 1.5 میلیارد دلار) کاهش یافته است.

چشم انداز برنامه هسته ای ایران

در رابطه با اجلاس اول اکتبر میان ایران و کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل بعلاوه آلمان (کشورهای موسوم به گروه 5+1) تمامی طرفین از نتیجه مذاکرات ابراز نیک بینی کرده اند. درباره جزئیات مذاکرات اطلاعات دقیقی در دست نیست، ولی پیشنهاد طرف ایرانی برای خرید سوخت اورانیوم غنی شده 19،75 درصدی از یکی از کشورهای گروه 5+1 و برای استفاده در رآکتور آزمایشگاهی تهران قابل توجه است.
بنا به گزارش خبرگزاری فرانسه، ایران به غنی سازی 19.75 درصدی حجم زیادی از ذخایر اورانیوم خود در روسیه رضایت داده است. ایران تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی اورانیوم غنی شده 3،5 درصدی را به مسکو تحویل داده، اورانیوم غنی شده 19،75 درصدی را برای استفاده بعنوان سوخت رآکتور کوچک تهران که ایزوتوپ‌های پزشکی تولید می‌کند، همچنین آزمایشگاههای اتمی و نیروگاه هسته ای خویش تحویل خواهد گرفت.
حجم اورانیوم غنی شده 3،5 درصدی ایران در حدود 1،5 تن میباشد. علیرغم اینکه اورانیوم غنی شده فقط یکی از مراحل تولید سلاح هسته ای است، غرب از غنی سازی مخفیانه اورانیوم بالای 90 درصد توسط ایران و استفاده برای تولید سلاح هسته ای توسط این کشور نگران است.
در حال حاضر غرب هیچ مدرکی درباره دستیابی ایران به فن آوری موشکهای بالستیک قادر به حمل کلاهکهای هسته ای، چاشنی انفجاری و دیگر تجهیزات لازم برای بمب اتمی در دست ندارد. از طرف دیگر به احتمال زیاد ایران در صدد دستیابی به فن آوری تولید هسته ای میباشد، نه خود سلاح. بدین خاطر که، تولید سلاح هسته ای در وحله اول دارای ماهیت سیاسی-استراتژیک میباشد و نیاز به تصمیمی سیاسی دارد. بغیر از این ایران برای ساخت سلاح اتمی باید حداقل هفت ماه قبل از استحصال آن از پیمان عدم گسترش سلاحهای هسته ای موسوم به NPT خارج شود.
به هر حال غنی سازی اورانیوم مورد نیاز نیروگاههای ایران در روسیه گامی مسرت بخش برای غرب است. اولا بدین خاطر که مقداری از ذخایر اورانیوم ایران از کشور خارج گردیده و به روسیه حمل میشود و در این صورت احتمال غنی سازی اورانیوم توسط ایران در آزمایشگاههای مخفی کاهش می یابد. دوما این امر میتواند بهانه ای برای تداوم گفتگوها میان ایران و غرب گردد.
دیدار دو جانبه سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با ویلیام برنز نماینده حکومت آمریکا در ژنو رویداد بی سابقه ای طی 30 سال قطع رابطه دو کشور است.
اولین بار است که رئیس جمهوری ایران به مذاکرات مستقیم با سران کشورهای گروه 5+1 رضایت داده و وزیر ایرانی بعد از اشغال سفارت آمریکا در تهران و در سال 1980 به واشنگتن سفر میکند. علیرغم تکذیب حسن قشقاوی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران مبنی بر عدم دیدار منوچهر متکی وزیر امور خارجه ایران در سفر دوم اکتبر به واشنگتن با مقامات رسمی، متکی برای دیدار با مقامات آمریکا در چارچوب سفرش به واشنگتن اعلام آمادگی نموده است.
با این همه در حال حاضر اساسی برای خرسندی بیشتر غرب وجود ندارد. ابراز نظر درباره علل برداشتن چنین گامی از طرف ایران ممکن نیست. در اواخر ماه گذشته و در حین برگزاری شصت و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد جنجال افشای دومین سایت غنی سازی اورانیوم در نزدیکی شهر قم هنوز فرو ننشسته است. اول اکتبر باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا با ابراز نیک بینی در رابطه با دیدار اخیر ایران با کشورهای گروه 5+1 ، بیان کرده است که "این گام کافی نیست و ایران باید گامهای عملی بردارد."
ظرفیت سایت قم 3000 سانتریفیوژ است. ایران با بازرسی نمایندگان آژانس بین المللی انرژی اتمی در کارخانه مذبور در عرض 15 روز آینده توافق کرده است، ولی اطلاعی درباره نوع سانتریفیوژهای کارگذاشته شده در این کارخانه در دست نیست. اگر 3 هزار سانتریفیوژ از نوع IR1 باشند در مدت دو سال، اگر از نوع IR2 باشند در مدت 1 سال و در صورتی که نوع سانتریفیوژها از جنس گرافیت باشد در مدت هفت ماه امکان غنی سازی اورانیوم برای ساخت یک بمب اتمی موجود میباشد. از طرف دیگر برای تامین سوخت نیروگاه الکتریکی 1000 مگاواتی 60000 سانتریفیوژ فعال مورد نیاز است. هدف ایران از سایت غنی سازی 3 هزار سانتریفیوژی قابل درک نیست.
در هر حال ادامه اعتراضات به انتخابات ریاست جمهوری در ایران، تعمیق اختلاف نظر در میان مقامات حکومتی، نارضایتی مردم از احمدی نژاد بخاطر افزایش تورم و بیکاری میتواند تهران را مجبور به تعدیل مواضع خویش در برابر غرب نماید.