۱۳۸۹ مرداد ۷, پنجشنبه

احیای خط لوله گازی "ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند"


با افزایش 200 درصدی نیازهای گازی هند تا سال 2015، تلاشهای این کشور برای واردات گاز نیز شدت یافته است.

هم اکنون مصرف سالانه گاز طبیعی هند حول 57.32 میلیارد متر مکعب است که 48 میلیارد متر مکعب آن از منابع داخلی و مابقی بصورت گاز مایع (LNG) از منابع خارجی تامین می شود که سهم کشور قطر بعنوان بزرگترین تولید کننده گاز مایع دنیا تامین سالانه 5 میلیارد متر مکعب از مایحتاج گاز طبیعی هند است .

دهلی از سال 1990 راه های مختلف واردات گاز به هند و از جمله احداث خط لوله گاز "ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند" - TAPİ ، خط لوله "ایران-پاکستان-هند" - İPİ (یا همان خط لوله صلح)، خط لوله "میانمار-بنگلادش-هند" MBI و همچنین پروژه نقل گاز خاورمیانه (قطر و عمان) به هند از طریق خط لوله زیردریا را مورد بررسی قرار داده است.

هند و ترکمنستان در مورد پروژه های مشترک انرژی در چهارچوب سفر امروز (27 ژوئیه) جایانتا پراساد معاون وزیر امور خارجه هند به عشق آباد، مذاکراتی انجام داده اند. این دیدار در وزارت امور خارجه ترکمنستان برگزار شده و در این دیدار در مورد "امکانات اجرای پروژه های مشترک مهم با اهمیت ملی و منطقه ای در زمینه های مختلف از جمله در زمینه انرژی، اقتصادی، تجاری و حمل و نقل" مذاکراتی صورت گرفته است.

در سفر اخیر قربان قلی بردی محمداف رئیس جمهور ترکمنستان به هند در ماه می سال جاری و همچنین در کنفرانس هفته گذشته کابل مذاکراتی مربوط به احداث خط لوله "ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند" - TAPİ انجام شده است.

مذاکرات احداث خط لوله گاز "ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند" از سال 1990 آغاز شده، لاکن بخاطر مناقشات نظامی موجود در افغانستان اجرای آن متوقف شده است. در سال 2002 توافق اولیه در مورد احداث آن حاصل شده است.

علت توقف اجرای این پروژه وقوع جنگ داخلی در افغانستان بوده است. بانک توسعه آسیا نیز برای اجرای این پروژه تلاشهایی کرده است. پروژه فنی احداث این خط لوله از سوی شرکت Penspen تهیه شده است.

بر اساس پروژه، این خط لوله با طول 1680 کیلومتر، با ظرفیت 30 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در سال خواهد بود. عبور این خط لوله از زمینه"دولت آباد" ترکمنستان از طریق هرات و قندهار (افغانستان)، از طریق مناطق کویته (پاکستان) تا فزلک در مرز هند و پاکستان در نظر گرفته شده است.
خط لوله گاز "ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند" برای ترکمنستان و هند که از حمایت آمریکا برخوردار بوده، اهمیت استراتژیک دارد.

ترکمنستان هم اکنون قرارداد فروش سالانه 30 ملیارد متر مکعب گاز به چین 14 میلیارد به ایران و 50 میلیارد متر مکعب به روسیه را بسته است. لیکن قرارداد گاز ترکمنستان و هند نقش این کشور در بازار گاز را باز هم افزایش خواهد داد.

هند نیز علاقه مند توسعه همکاریهای اقتصادی خود با کشورهای آسیای مرکزی و بهره مندی از منابع انرژی این منطقه هست.

از سوی دیگر با اجرای پروژه خط لوله گاز "تاپی"، افغانستان علاوه بر تامین سالانه 5 میلیارد متر مکعب از نیازهای گازی خود، سالانه 300 میلیون دلار نیز حق ترانزیت دریافت خواهد کرد و این می تواند هم درآمد خوبی برای افغانستان باشد و هم فرصتهای شغلی جدیدی برای کشوری که با 29 میلیون اهالی 11 میلیون بیکار دارد ایجاد کند.

لازم به ذکر است که مذاکرات لوایح رقیب TAPİ از جمله MBİ از سوی هند متوقف شده است. مذاکرات احداث خط لوله صلح هم بخاطر اعمال تحریمها از سوی آمریکا علیه ایران از دستور کار مقامات هند خارج شده است.

آمریکا برای شرکتهایی که بیش از 20 میلیون دلار در پروژه های نفت-گاز ایران سرمایه گذاری کنند یا بیش از یک میلیون دلار (یا سالانه 5 میلیارد) از معاملات محصولات پتروشیمی با ایران سود حاصل کنند مشمول تحریم خواهد کرد.

هم اکنون اکثر تولیدات انرژی برقی در هند متکی به زغال سنگ است، لیکن برای تنوع تولید الکتریسیته چندین سال است که ساخت نیروگاههای اتمی و گازی نیز در این کشور برنامه ریزی میشود.

هم اکنون ذخایر گازی خود هند حدود 1.2 تریلیون متر مکعب ارزیابی میشود.

بر اساس گزارش India Hydrocarbon Vision که در سال 2002 منتشر شده است، تا سال 2015 نیازهای گازی هند تا سقف113.61 و تا سال 2025 هم تا135 میلیارد متر مکعب در سال پیش بینی شده است.

به گزارش شرکت BP در سال 2009، ذخایر ثابت شده گاز ترکمنستان بوِیژه بعد از تثبیت ذخایر میادین یولاتان-عثمان جنوبی به 7.94 تریلیون متر مکعب رسیده است. این رقم برای هند می تواند بسیار جذاب باشد.

با این حال عدم توافق با ترکمنستان در مورد قیمت گاز، عدم ثبات در افغانستان و پاکستان و قراردادهای دیگری که ترکمنستان در زمینه فروش گاز به امضا رسانده، بر سرنوشت خط لوله "ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند" - TAPİ سایه افکنده است. همچنین نباید روابط پرتنش و مناقشات ارضی هند و پاکستان را دور از نظر نگهداشت، مساله ای که در صورت عملیاتی شدن خط لوله تاپی و عبور گاز هندوستان از پاکستان می تواند به اهرم فشار اسلام آباد علیه دهلی تبدیل شود.