کشورهای عضو اوپک در نشست روز چهارشنبه خود در وین، توافق کردند که میزان تولید روزانه کشورهای عضو بصورت رسمی سی میلیون بشکه باشد که شش میلیون بشکه بیشتر از سقف رسمی قبلی ست که در سال 2008 به تصویب کشورهای عضو رسیده بود.
طبق گزارشات رسمی اوپک، کشورهای عضو بدون رعایت سهمیه بندی، عملا تولید نفت خود را افزایش داده و در ماه نوامبر ابن رقم مجموعا به سی میلیون و 470 هزار بشکه رسیده است.
ایران شش ماه قبل در نشست وزاری نفت اوپک، بهمراه ونزوئلا و الجزایر، با پیشنهاد عربستان برای افزایش سقف تولید نفت اوپک تا 1.5 میلیون بشکه در روز مخالفت کرده بودند که عملا شکافی میان اعضای اوپک بوجود آورد و اجلاس بی نتیجه ماند.
البته، از ماه نوامبر سال جاری عربستان با افزایش ناگهانی تولید نفت خام خود تا سقف 10 میلیون و 47 هزار بشکه در روز (سوای میعانات گازی) و لیبی با افزایش دوباره سقف تولید خود تا میزان یک میلیون بشکه، همچنین افزایش صادرات نفت عراق به مرز 2 میلیون و 135 هزار بشکه، عملا سقف تولید نفت اوپک بصورت غیر رسمی به بالای سی میلیون بشکه رسیده بود.
افزایش سقف تولید نفت عربستان بالای 10 میلیون بشکه از سال 1980 تاکنون سابقه نداشته است.
احتمالا، عربستان با افزایش ناگهانی سقف تولید در آستانه اجلاس اعضای اوپک عملا این پیغام را داده است که می تواند و اگر لازم باشد، هرچقدر بخواهد نفت تولید کند و ایران عملا در مقابل عمل انجام شده قرار گرفته است و چاره ای جز قبول افزایش سقف تولید، یا قانونی کردن آنچه که در حال حاضر اتفاق افتاده، نداشته است.
عربستان با تولید بیش از 10 میلیون بشکه نفت، هنوز هم بالای 2 میلیون بشکه پتانسیل تولید مازاد دارد.
شاهزاده ترکی الفیصل، رییس سابق دستگاه اطلاعات عربستان پاییزسال جاری طی کنفرانسی در لندن گفته است که ظرفیت مازاد تولید نفت عربستان به اندازه کل صادرات ایران است یعنی دو و نیم میلیون بشکه. به این ترتیب اگر ایران به طور کامل از چرخه تولید حذف شود عربستان می تواند جایگزین آن شود. ترکی الفیصل این حرف را فردای روزی زد که ایران به طرح ترور سفیر عربستان در آمریکا متهم شده بود.
اما افزایش تولید ناگهانی نفت عربستان زمانی انجام شد که بحث پیرامون تحریم نفت ایران توسط کشورهای اروپایی و متفقین امریکا بالا گرفته است، اگرچه رستم قاسمی وزیر نفت ایران در اجلاس روز چهارشنبه اوپک اذعان داشت که عربستان سقف تولید خود را بخاطر تحریم ایران هرگز افزایش نخواهد داد.
البته، دو مشکل اساسی در مورد پتانسیل نفت مازاد عربستان وجود دارد. اولا، این نفت مازاد از نوع فوق سنگین است و عمده صادرات نفت ایران به ترتیب از نوع سنگین و سبک است. به این ترتیب جایگزین کردن نفت عربستان بجاری ایران برای پالایشگاهها نیازمند تغییرات فنی در امکانات پالایشگاهها و وفق دادن آن با نوع نفت فوق سنگین است که هزینه های زیادی می طلبد. دوم اینکه ظرفیت مازاد تولید عربستان برای حالتهلی اضطراری است، یعنی برای حالتهایی مانند آنچه که در لیبی اتفاق افتاد و معلوم نیست که بصورت مدام می تواند از این ظرفیت استفاده کند یا نه و اگر اتفاق دومی مانند کاهش نفت لیبی در پی نا آرامیها در یکی از کشورهای دیرگ تولید کننده نفت اتفاق بیفتد، شوک افزایش قیمت نفت چگونه گرفته خواهد شد؟
ایران در سال 2010 به میزان 83 میلیارد دلار صادرات داشته که 71 میلیارد دلار آن از صادرات نفت خام حاصل شده است و این آمار به تنهایی نشان دهنده عمق نیاز ایران به پایین نگه داشتن سقف تولید اوپک برای بالا نگه داشتن قیمت جهانی نفت است. ایران در سال گذشته 58 میلیارد دلار واردات قانونی داشته است(آنچه که بصورت قانونی از گمرک ایران گذشته است). مصطفی مطورزاده، نایب|رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس اسلامی ایران اخیرا اعلام کرد که حجم قاچاق کالا به کشور نگران|کننده شده است گفت هم|اکنون نزدیک به یک سوم واردات به ایران کالاهای قاچاق می|شود.
بگفته وی، ارزش کالای قاچاق به کشور ۱۹ میلیارد دلار در سال است.
هم اکنون 80 درصد چاههای نفتی ایران (ایران کلا 40 میدان نفتی دارد، 13 میدان در دریا و 27 میدان در خشکی) در نیمه دوم عمر خود قرار دارند که با افت تولید بالای 8 درصدی مواجه هستند (300-400 هزار بشکه در سال).
صادرات نفت ایران نیمی از درآمدهای دولت و 80 درصد از صادرات ایران (با احتساب میعانات گازی) را تشکیل می دهد.
ایران هم اکنون روزانه کمی بیشتر از 2.1 میلیون بشکه صادرات نفت خام دارد و این رقم مدام کاهش می یابد. به این ترتیب، تنها امید ایران برای افزایش درآمدهای صادرات نفت، کاهش تولید اوپک و بالا نگه داشتن قیمت نفت خام است. ایران در سال 2006 بالای 4.1 میلیون بشکه تولید نفت داشت که این رقم هم اکنون به 3.55 میلیون بشکه کاهش یافته است، از طرفی طی دو سال گذشته، مصرف داخلی نفت ایران 18 درصد افزایش یافته است.
