ورود چین به پروژه تراموای و قطار سریع السیر ایران

همزمان با اظهارات سید محمد آتش زر، رئیس شورای اسلامی شهر قم مبنی بر انتخاب شرکت چینی نورینکو (Norinco) برای اجرای پروژه قطار شهری قم در 26 اسفندماه، شهرداری تبریز قرارداد ساخت اولین تراموای شهری کشور در تبریز را با شرکت CITIC چین امضا کرد.

شرکت نورینکو آمادگی خود را در زمینه انعقاد قرارداد 600 میلیون یورویی پیرامون پروژه های مترو و قطار شهری اعلام کرده است.

قبلا نیز گزارشهایی درباره تمایل شرکتهای چینی برای ساخت قطار سریع السیر مسیرهای تهران- قم و قم -اصفهان به ارزش یک میلیارد دلار منتشر شده بود.

آتش زر می گوید که این شرکت توانمندی های خوبی در جهت اجرای پروژه دارد و تاکنون هزار واگن برای متروی تهران ساخته است، ضمن اینکه توانسته خط 3 متروی تهران را نیز عملیاتی سازد.

آنچه که در قراردادهای یاد شده جلب توجه می کند، مشارکت چین در پروژه های ساخت تراموای برقی و قطار سریع السیر است.

نوامبر سال گذشته علی لاریجانی رئیس مجلس ایران در دیداری از چین، خواستار مشارکت این کشور در پروژه های قطار سریع السیر مغناطیسی در ایران شد. وی که به قطار سریع السیر شانگهای نیز سوار شده بود، خواستار مشارکت چین در ساخت قطارهای پرسرعت مغناطیسی (مگلو) در کشور شد.

این درحالی است که تکنولوژی ساخت قطارهای برقی پیشرفته و سریع خود چین از ژاپن و آلمان وارد شده است. قطار سریع السیر شانگهای نیز تماما توسط کنسرسیومی متشکل از شرکتهای آلمانی زیمنس و "تی سن کروپ" (ThyssenKrupp) ساخته شد و بعد از راه اند ازی در سال 2003، چین در نظر داشت که ادامه مسیر ساخته شده میان فرودگاه و مرکز شهر را خود بسازد، اما تاکنون قادر به آنجام آن نشده اند.

شرکت زیمنس اولین تراموای چین را در سال 1899 ساخته است. این شرکت در سال 2009 اعلام کرد که سفارش خرید صد قطار سریع السیر به ارزش یک میلیارد دلار را از چین دریافت کرده است.

شرکت بمباردیر (Bombardier) کانادا نیز در ژوئیه 2012 قرارداد ده ساله عرضه لیسانس تکنولوژی ساخت ترامواهای برقی با چین را امضا کرد.

چین با توسل به تکنولوژی ژاپن و آلمان طولانی ترین شبکه راه آهن سریع السیر را احداث کرده است که صد شهر این کشور را به همدیگر متصل کرده است.

البته، خود چین معمولا در پروژه های راه آهن سریع السیر و مغناطیسی مشارکت جانبی دارد. مثلا احداث سازه بتنی مسیر خط آهن مغناطیسی شانگهای توسط پیمانکاران چینی انجام شده بود.

البته این پروژه ها بی حادثه نیز نبوده است. در سال 2011 حادثه تصادف دو قطار سریع السیر در شرق چین منجر به کشته شدن 40 سرنشین شد که علت آن، مشکل در تجهیزات علامت دهی عنوان شد که توسط خود چین ساخته شده بود.

ایران نوامبر سال گذشته اعلام کرد که 22 میلیارد یورو از دارایی های ایران در بانکهای چینی بلوکه شده است. تلاش ایران برای جلب شرکتهای چینی در پروژه های راه آهن کشور احتمالا بعنوان راه حلی برای دریافت پول بلوکه شده در چین در قالب قاینانس مالی پروژه ها انجام می شود؛ اما هنوز معلوم نیست که آیا شرکتهای چینی در کنار ساخت واگن و راه آهن، با توسل به تکنولوژی داخلی قادر به عملیاتی کردن پروژه های پیشرفته ریلی باشند یا خیر.

خیز ایران برای پایان دادن به انحصار صادرات گاز قطر به عمان

ایران بعد از امضای دو قرارداد صادرات گاز به عراق با حجم 45 میلیون متر مکعب در روز، با عمان نیز قرارداد صادرات گاز امضا کرد.

ایران و عمان، طی سفر چهارشنبه 21 اسفند حسن روحانی به مسقط سه قرارداد گازی امضا کردند، از جمله احداث یک خط لوله گازی 350 کیلومتری و صادرات روزانه 30 میلیون متر مکعب (سالانه 10 میلیارد متر مکعب) گاز ایران به عمان. این پروژه تا سال 2017 افتتاح خواهد شد.

انتظار می رود که پروژه احداث 200 کیلومتر از خط لوله یاد شده که از دل دریا، استان هرمزگان را به بندر صحار عمان وصل خواهد کرد، یک میلیارد دلار فاینانس مالی نیاز داشته باشد که عمان آن را تامین خواهد کرد و از محل درآمدهای صادرات گاز ایران این سرمایه و سود آن به دولت مسقط برگردانده خواهد شد.

همچنین، قرار است یک شرکت مشترک میان دو کشور برای فروش گاز ایران در داخل عمان یا به مشتریان خارجی ایجاد شود و ایران وارد بازار خرده فروشی گاز عمان خواهد شد.

ایران با 33.6 تریلیون متر مکعب ذخایر گازی که معادل 18 درصد از کل ذخایر گازی جهان است، بزرگترین دارنده ذخایر گازی دنیا است. تولید روزانه گاز ایران 575 میلیون متر مکعب است که تقریبا برابر با مصرف داخلی است، اما انتظار می رود که پنج فاز جدید پارس جنوبی با ظرفیت تولید روزانه 181 میلیون متر مکعب گاز، تا سال 2017 افتتاح شود.

فازهای جدید	ظرفیت روزانه تولید	پیشرفت (تا ژانویه 2014)	تکمیل
فاز 12	81 میلیون متر مکعب	92 درصد	2014 یا 2015
فاز 15 و 16	مجموعا 50 میلیون متر مکعب	92 درصد	2015 یا 2016
فاز 17 و 18	مجموعا 50 میلیون متر مکعب	82 درصد	2016 یا 2017

با این ترتیب، ایران قادر خواهد بود تا افق 2017 حداقل بخشی از افزایش تولید خود در پارس جنوبی را که هم اکنون حدود 300 میلیون متر مکعب تولید ناخالص گاز دارد، به عراق و عمان صادر کند. ایران 200 میلیون متر مکعب از تولید کنونی گاز در این میدان عظیم را پالایش کرده و قابل مصرف می کند، بقیه گاز ناخالص تولیدی به میادین کهنه نفتی تزریق می شود یا به پتروشیمی ها تحویل داده می شود.

ایران هم اکنون خط لوله گازی هفتم سراسری را تا ایرانشهر تکمیل کرده است و می تواند با هزینه نه چندان زیادی یک انشعاب از این خط لوله را که فاصله زیادی با دریا ندارد، تا دریای عمان بکشاند و از طریق خط لوله زیردریایی 200 کلیومتری به بندر صحار عمان وصل کند.

هم اکنون قطر سالانه دو میلیارد متر مکعب گاز از طریق خط لوله دولفین به مرزهای شرقی عمان میرساند که امتداد این خط لوله هم به بند صحار وصل است و هم با گذشتن از مناطق مرکزی به بندر صور عمان متصل می شودف به عبارتی زیرساختهای انتقال گاز از بندر صحار تا بند صور تقریبا موجود است.

عمان سالانه 10.4 میلیون تن (روزانه حدود 39 میلیون متر مکعب) تولید گاز مایع (ال ان جی) در بندر صور دارد که به کشورهای مختلف صادر می کند.

بازار گاز عمان

عمان هم اکنون روزانه 85 میلیون متر مکعب تولید گاز دارد که 39.1 میلیون متر مکعب آن به مصرف داخلی می رسد. مصرف داخلی عمان طی 12 سال گذشته از 5.5 میلیارد متر مکعب به بالای 17 میلیارد متر مکعب در سال رسیده است. رشد مصرف گاز عمان در سال 2013 نیز تا 3.2 درصد افزایش یافته است.

این کشور همچنین طی سال 2013 روزانه حدود 9 میلیون متر مکعب به میادین نفتی تزریق کرده که نسبت به سال قبل آن حدود 5 درصد افزایش نشان می دهد.

با توجه به ظرفیت فرآوری 39 میلیون متر مکعب گاز و تبدیل آن به گاز مایع، کشور عملا گاز مازادی برای جبران رشد چشمگیر مصرف گاز در سالهای آینده ندارد.

این کشور برای تولید روزانه 28.3 میلیون متر مکعب گاز اضافی از میدان گازی "خزان" با شرکت بریتیش پترولیوم قرارداد امضا کرده است، اما افق عملیاتی شدن این حجم از تولید، حفاری 300 چاه در 15 سال آینده است.

این موضوع باعث شده است که شرکت "ال ان جی عمان" اعلام کند که تا سال 2024 مجبور است صادرات گاز مایع را متوقف و آن را به بازارهای داخلی عرضه کند.

عمان با قرارداد گازی جدید هم امنیت انرژی خود را برای سالهای آینده تامین می کند و هم انحصار صادرات گاز قطر به عمان شکسته می شود و هم می تواند به صادرات گاز مایع خود ادامه دهد.

این پروژه سالانه برای ایران نیز تا 4.5 میلیارد دلار ارز آوری خواهد داشت.

آیا مصرف گاز ایران با اروپا برابری می کند؟

در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، معمولا دولتمردان ایران برای اشاره به مصرف بالای گاز در کشور و لزوم کند کردن رشد چشمگیر مصرف گاز، آماری درباره برابری مصرف گاز ایران با اتحادیه اروپا عنوان می کردند.

نصرت الله سیفی مدیرعامل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت نیز یکشنبه 11 اسفندماه دوباره تکرار کرد که مصرف گاز در ایران به اندازه مصرف گاز اتحادیه اروپا است که البته بخش عمده ای از آن در بخش خانگی سوزانده می شود.

به گزارش شانا، آقای سیفی اعلام کرد که برای گاز طبیعی ٨٤ درصد یارانه پرداخت می|شود. بگفته وی، اگر قرار باشد که نرخ گاز براساس قانون هدفمندی یارانه ها افزایش یابد، قیمت هر مترمکعب آن باید از ٧٠ تومان به ١٨٧٠تومان افزایش یابد.

برابری مصرف گاز ایران و اروپا؟

شرکت بی پی در گزارش سالانه خود که سال گذشته منتشر شد، می گوید که مصرف گاز ایران در سال 2012 حدود 156.1 میلیارد متر مکعب بوده است. مقامات ایران می گویند که مصرف گاز کشور در سال جاری مالی (سال مالی ایران یا سال خورشیدی از 20 مارس آغاز می شود) افزایش یافته است.

گزارش اواخر دی ماه خبرگزاری مهر حاکی است که مصرف گاز کشور سالانه به 160 میلیارد متر مکعب رسیده است.

بنا به گزارش شرکت بریتیش پترولیوم، کل مصرف گاز اتحادیه اروپا (بدون احتساب مصرف گاز ترکیه و مصرف گاز مایع) در سال 2012 حدود 440 میلیارد متر مکعب بوده است.

گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا که سپتامبر 2013 منتشر شد نیز می گوید که مصرف گاز اروپا در نیمه اول سال 2013 نسبت به دور مشابه چندان تفاوتی نداشته است.

با اینحساب مصرف گاز اروپا 2.75 برابر مصرف گاز ایران است.

مصرف گاز اروپا در سال 2012 حدود 13.4 درصد از کل مصرف گاز دنیا بود و کل مصرف گاز طبیعی جهان در سال مذکور بیش از 3 تریلیون و 314 میلیارد متر مکعب بود.

سهم حاملهای انرژی در سبد سوخت

تقریبا کل مصرف انرژی ایران (به غیر از سهم 3 درصدی انرژی آبی در تولید برق ایران) مربوط به مصرف نفت و گاز است.

مصرف ذغال سنگ اتحادیه اروپا در سال 2012 معادل حدود 294 میلیون تن نفت بوده که حدود 8 درصد از کل مصرف ذغال سنگ جهان را تشکیل می دهد، اما مصرف ذغال سنگ ایران معادل 0.9 (نه دهم) میلیون تن نفت بوده است. کل مصرف ذغال سنگ جهان در این سال معادل بیش از 3730 میلیون تن نفت برآورد شده است.

بنابر گفته بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران، سهم گاز در سبد سوختی کشور حدود 70 درصد است. در حالی که این رقم در اروپا بسیار کمتر است.

از طرفی سهم انرژی هسته ای در سبد سوختی ایران تقریبا صفر هست، اما این رقم در اتحادیه اروپا معادل حدود 200 میلیون تن نفت است.

بر اساس گزارش بی پی، سهم انرژی آب در سبد مصرف برق ایران در سال 2012 معادل 2.9 میلیون تن نفت بود، درحالی که این رقم در اتحادیه اروپا معادل حدود 74 میلیون تن نفت بود.

همچنین سهم سوختهای تجدید پذیر در سبد مصرف انرژی اتحادیه اروپا در سال 2012 معادل 95 میلیون تن نفت بود، در حالی که این رقم در ایران حدود صفر درصد است.

اتحادیه اروپا 14.5 درصد از کل مصرف نف دنیا را در سال 2012 داشت، در حالی که این رقم برای ایران حدود 2.2 درصد بود.

سرانه مصرف گاز ایران و اتحادیه اروپا

یا این اوصاف، با توجه به اینکه جمعیت اتحادیه اروپا 6.6 برابر جمعیت ایران است، سرانه مصرف گاز در ایران بیشتر از سرانه مصرف گاز اتحادیه اروپا است.

دلیل عمده این وضعیت، پایین بودن قیمت گاز در ایران، همچنین سهم بسیار بالای گاز در سبد مصرف انرژی کشور است و سهم بالای اتلاف گاز از سوختن گاز در مشعلها تا اتلاف در در شبکه گازرسانی است.

مشکل عمده ایران در مقایسه با اروپا در مصرف گاز، سهم هنگفت مصرف خانگی و تجاری گاز در این کشور است، بطوری که حدود 77 درصد از مصرف گاز ایران مربوط به این بخشها است.

ظرفیت مصرف گاز بخش نیروگاهی ایران حدود 130 میلیون متر مکعب در روز و ظرفیت مصرف گاز پتروشیمی ها حدود 35 میلیون متر مکعب است، البته مصرف گاز در این بخشها بخاطر کمبود گاز بخش خانگی و تجاری در فصول سرد سال به شدت کاهش می یابد.